Szczęśliwego Nowego Roku!

Spokojnych Świąt!

 

(Nie)stosowanie prawa

Cóż po pięknych słowach, za którymi nie idą czyny? Cóż po wzniosłych ideach, które pozostają w sferze teorii? Cóż po prawie, które nie jest stosowane?

Można mówić, można teoretyzować, można ustanawiać prawa. Kiedy jednak za słowami nie idą czyny, za teorią praktyka, a za prawem jego stosowanie, wszystko staje się pustym abstraktem. 

Prawo nie zalicza się do kanonu literatury. Nie ma bawić, ani wzruszać. Jest zbiorem obowiązujących norm. Ma chronić stosunki społeczne, wypracowane przez społeczeństwo w długotrwałym procesie i usankcjonowane przez państwo.

Samo prawo – choćby najlepsze – nie zda się jednak na nic, jeśli nie będzie stosowane.

Joanna Orda

Przeczytaj również: (Nie)praworządność

fot. CC0

Europejska Konwencja Praw Człowieka

 

Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, zwana Europejską Konwencją Praw Człowieka (European Convention on Human Rights), została podpisana 4 listopada 1950 roku w Rzymie. Była wielokrotnie nowelizowana Protokołami Dodatkowymi. Nadzór nad realizacją jej postanowień sprawuje Europejski Trybunał Praw Człowieka z siedzibą w Strasburgu. Polska ratyfikowała Konwencję w 1993 roku.

Konwencja zapewnia prawo do: życia, wolności i bezpieczeństwa osobistego, rzetelnego procesu sądowego, poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, zawarcia małżeństwa, skutecznego środka odwoławczego oraz wolność myśli, sumienia i wyznania, wyrażania opinii, zgromadzeń i stowarzyszania się. Zakazuje tortur, niewolnictwa i pracy przymusowej oraz karania bez podstawy prawnej. Protokół dodatkowy z 20 marca 1952 roku zapewnia prawo do ochrony własności, nauki oraz wolnych wyborów. Protokół nr 4 z 16 września 1963 roku zapewnia prawo do swobodnego poruszania się oraz zakazuje pozbawiania wolności za długi, wydalania obywateli i zbiorowego wydalania cudzoziemców. Protokół nr 6 z 28 kwietnia 1983 roku znosi karę śmierci. Dopuszcza możliwość ustanowienia przez państwo w ustawach kary śmierci za czyny popełnione podczas wojny lub w okresie bezpośredniego zagrożenia wojną. Zakazuje uchylenia postanowień protokołu i zastrzeżeń wobec nich. Protokół nr 7 z 22 listopada 1984 roku wprowadza gwarancje proceduralne dotyczące wydalania cudzoziemców, prawo do odwołania w sprawach karnych, odszkodowanie za bezprawne skazanie, zakaz ponownego sądzenia lub karania oraz równość małżonków. Protokół nr 12 z 4 listopada 2000 roku wprowadza zakaz dyskryminacji. Protokół nr 13 z 3 maja 2002 roku znosi karę śmierci we wszystkich okolicznościach. Zakazuje uchylenia postanowień protokołu i zastrzeżeń wobec nich.

Europejska Konwencja Praw Człowieka jest częścią europejskiego systemu ochrony praw człowieka.

Joanna Orda

Przeczytaj również: Źródło wszystkich praw

fot. CC0

Spacer brzegiem jeziora

 Spacer brzegiem jeziora w piękny jesienny dzień.

fot. Joanna Orda

Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej

 

Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej (Charter of Fundamental Rights of the European Union) została po raz pierwszy podpisana 7 grudnia 2000 roku w Nicei, następnie po dostosowaniach 12 grudnia 2007 roku w Lizbonie. Składa się z Preambuły, 7 tytułów (Godność, Wolność, Równość, Solidarność, Prawa obywatelskie, Wymiar sprawiedliwości, Postanowienia ogólne dotyczące wykładni i stosowania Karty) i 54 artykułów.

W Tytule I „Godność” deklaruje szanowanie i chronienie nienaruszalnej godności człowieka. Zapewnia prawo każdego do życia i do poszanowania integralności fizycznej i psychicznej. Zakazuje skazania na karę śmierci i poddania jej wykonaniu; torturowania i nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania oraz niewolnictwa i pracy przymusowej.

W Tytule II „Wolność” zapewnia prawo każdego do wolności i bezpieczeństwa osobistego; poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, domu i komunikowania się; ochrony danych osobowych; zawarcia małżeństwa i założenia rodziny; wolności myśli, sumienia i religii; odmowy działania sprzecznego z własnym sumieniem; wolności wypowiedzi; swobodnego, pokojowego zgromadzania się i stowarzyszania się; nauki i dostępu do kształcenia zawodowego i ustawicznego; podejmowania pracy oraz wykonywania swobodnie wybranego lub zaakceptowanego zawodu; własności oraz azylu. Zapewnia wolność sztuki i badań naukowych od ograniczeń. Zakazuje wydaleń zbiorowych; usunięcia z terytorium państwa, wydalenia lub wydania w drodze ekstradycji do państwa, w którym istnieje poważne ryzyko poddania karze śmierci, torturom lub innemu nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu.

W Tytule III „Równość” uznaje równość wszystkich wobec prawa i zakazuje wszelkiej dyskryminacji. Gwarantuje szanowanie różnorodności kulturowej, religijnej i językowej, równość kobiet i mężczyzn we wszystkich dziedzinach, w tym w zakresie zatrudnienia, pracy i wynagrodzenia, prawa dziecka, osób w podeszłym wieku i osób niepełnosprawnych.

W Tytule IV „Solidarność” zapewnia prawo: pracowników do informacji i konsultacji w ramach przedsiębiorstwa; pracowników i pracodawców lub ich odpowiednich organizacji do negocjowania i zawierania układów zbiorowych pracy i podejmowania działań zbiorowych; dostępu do bezpłatnego pośrednictwa pracy; ochrony w przypadku nieuzasadnionego zwolnienia z pracy; warunków pracy szanujących zdrowie, bezpieczeństwo i godność pracownika; ograniczenia maksymalnego wymiaru czasu pracy, do okresów dziennego i tygodniowego odpoczynku oraz do corocznego płatnego urlopu; ochrony przed zwolnieniem z pracy z powodów związanych z macierzyństwem i płatnego urlopu macierzyńskiego oraz urlopu wychowawczego po urodzeniu lub przysposobieniu dziecka. Zakazuje pracy dzieci i wprowadza ochronę młodocianych w pracy. Uznaje i szanuje prawo do świadczeń z zabezpieczenia społecznego oraz do usług społecznych, zapewniających ochronę w takich przypadkach, jak: macierzyństwo, choroba, wypadki przy pracy, zależność lub podeszły wiek oraz w przypadku utraty zatrudnienia. Zapewnia prawo do świadczeń z zabezpieczenia społecznego i przywilejów socjalnych, pomocy społecznej i mieszkaniowej; dostępu do profilaktycznej opieki zdrowotnej i korzystania z leczenia. Uznaje dostęp do usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym, przewidziany w ustawodawstwach i praktykach krajowych, zgodnie z Traktatami, w celu wspierania spójności społecznej i terytorialnej Unii. Wskazuje konieczność zintegrowania z politykami Unii i zapewnienia zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju wysokiego poziomu ochrony środowiska i poprawy jego jakości. Gwarantuje wysoki poziom ochrony konsumentów.

W Tytule V „Prawa obywatelskie” przyznaje każdemu obywatelowi Unii prawo głosowania i kandydowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego i w wyborach do władz lokalnych. Zapewnia prawo każdego do bezstronnego i sprawiedliwego rozpatrzenia swojej sprawy w rozsądnym terminie przez instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii; domagania się od Unii naprawienia szkody wyrządzonej przez instytucje lub ich pracowników przy wykonywaniu ich funkcji. Przyznaje każdemu obywatelowi Unii i każdej osobie fizycznej lub prawnej mającej miejsce zamieszkania lub statutową siedzibę w Państwie Członkowskim, prawo dostępu do dokumentów instytucji, organów i jednostek organizacyjnych Unii, jak również prawo zwracania się do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich i petycji do Parlamentu Europejskiego. Ponadto przyznaje każdemu obywatelowi Unii prawo do swobodnego przemieszczania się i przebywania na terytorium Państw Członkowskich oraz możliwość korzystania na terytorium państwa trzeciego, w którym Państwo Członkowskie, którego jest obywatelem, nie ma swojego przedstawicielstwa, z ochrony dyplomatycznej i konsularnej każdego z pozostałych Państw Członkowskich na takich samych warunkach jak obywatele tego państwa.

W Tytule VI „Wymiar sprawiedliwości” przyznaje każdemu, kogo prawa i wolności zagwarantowane przez prawo Unii zostały naruszone, prawo do skutecznego środka prawnego przed sądem, do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony uprzednio na mocy ustawy. Gwarantuje domniemanie niewinności i prawo do obrony. Wprowadza zasady legalności i proporcjonalności kar do czynów zabronionych pod groźbą kary oraz zakaz ponownego sądzenia lub karania w postępowaniu karnym za ten sam czyn zabroniony pod groźbą kary.

W Tytule VII „Postanowienia ogólne dotyczące wykładni stosowania Karty” określa zakres zastosowania karty, zakres i wykładnię praw i zasad, poziom ochrony oraz wprowadza zakaz nadużycia praw.

Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej jest integralną częścią prawa unijnego o takiej samej mocy prawnej jak traktaty. Ma doniosłe znaczenie w zakresie ochrony podstawowych praw obywateli Unii Europejskiej, wpisując się w europejski system ochrony praw człowieka.

Joanna Orda

Przeczytaj również: Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej

fot. CC0

RÓWNOŚĆ WOBEC PRAWA

Równość wobec prawa uznawana jest za fundamentalną zasadę w międzynarodowym systemie ochrony praw człowieka, prawie wspólnotowym i prawie krajowym. Art. 7 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka stanowi, że „wszyscy są równi wobec prawa”. Podobnie art. 20 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej oraz art. 32 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej. 

Zasada równości wobec prawa jest związana z zasadą sprawiedliwości i poszanowaniem godności ludzkiej. Nie dopuszcza do dyskryminowania lub uprzywilejowania jednostek z jakiejkolwiek przyczyny, do różnicowania i kategoryzowania. Bez wierności tej zasadzie stosowanie prawa, jak również jego stanowienie, nie spełniałoby odpowiednich standardów, przyjętych w demokratycznym państwie.

Joanna Orda

fot. CC0

Polskie lato

Złote łany zbóż, kołyszące się na wietrze. Pierzaste cumulusy, sunące po błękitnym niebie. Zalesione wzgórza, kuszące chłodem w upalny dzień. Cichy szmer strumyka. Polskie lato w pełni.

fot. Joanna Orda

PRAWDA I KŁAMSTWO

Gdy uczestniczyłam jako pełnomocnik w pewnej sprawie, z niejakim rozbawieniem obserwowałam przedstawienie zaprezentowane przez stronę przeciwną. Przygotowała prawdziwą, teatralną sztukę. Zadbała niemal o wszystko, realizując napisany przez siebie scenariusz. Dobrała aktorów, rozdzieliła role, przećwiczyła z nimi każdą kwestię. Jak w prawdziwym teatrze. Sęk w tym, że tego scenariusza nie napisało życie, a jak to bywa z fikcyjnymi historiami, po bliższym przyjrzeniu się opowieści można dostrzec, że jest nierealna. Tak też było i w tym przypadku. Zmyślona historia nie wytrzymała konfrontacji z faktami, w efekcie czego wielowątkowy dramat o pogmatwanej fabule zamienił się w żenującą komedię. Mówiąc językiem teatru, premiera przedstawienia okazała się totalną klapą. Strona przeciwna sprawę przegrała. Uzyskałam rozstrzygnięcie niezwykle korzystne dla moich mocodawców.

Nieważne, w jakie słowa zostanie ubrane kłamstwo, nadal będzie kłamstwem. Nieważne, jakie szaty przyodzieje kłamca, nadal będzie kłamcą.

Ustalenie prawdy jest koniecznym warunkiem dla wydania sprawiedliwej decyzji.

Joanna Orda

fot. CC0

Państwo i prawo

fot. Joanna Orda

W traktacie De republica Cyceron definiuje państwo jako oparty na prawie związek obywateli. Ten rzymski mąż stanu uważał prawo za jeden z fundamentów państwa, który razem ze wspólnością pożytku spaja ludzi, tworząc naród.

Współcześnie w zależności od przyjętego punktu widzenia (prawnego, socjologicznego, filozoficznego) odpowiedź na pytanie „czym jest państwo?” może różnić się od siebie.

Najczęściej państwo definiuje się jako organizację społeczną, koncentrując się na istnieniu określonych elementów, tj. ludności, terytorium, suwerenności.

Państwo i prawo są ze sobą nierozerwalnie związane. Prawo ustanawia zasady funkcjonowania państwa i reguluje każdy aspekt jego działalności. Tworzy strukturę organizacyjną. Wyznacza  określony porządek i środki niezbędne do jego zachowania.

Prawem podstawowym dla państwa polskiego jest ustawa zasadnicza. Reguluje ona takie kwestie jak ustrój i forma państwa, podstawowe wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela, źródła prawa powszechnie obowiązującego, organy władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa, finanse publiczne, stany nadzwyczajne.

Polska jest demokratycznym państwem prawnym.

Joanna Orda

Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich

Prawa autorskie

 fot. CC0

Międzynarodowy Dzień Ziemi

 Piękno dzikiej przyrody

fot. CC0

Delikatność pełna siły

fot. Joanna Orda

 

Kwitnące wiśnie, obsypane delikatnymi białymi kwiatami, wyglądają przepięknie. Uważa się je za symbol siły. Choć piękne i pozornie delikatne, są bardzo wytrzymałe.

Fundamentalne wartości, leżące u podstaw prawa, również są piękne i pozornie delikatne, lecz mają w sobie ogromną siłę. Istnieją nawet w najbardziej niesprzyjających warunkach, odporne na negatywne postawy i zachowania. Wskazują kierunek postępowania w najtrudniejszych sprawach. Tworzą tożsamość prawną społeczeństwa. Prawda, dobro i piękno. Uniwersalne i ponadczasowe.

Radosnych Świąt!

fot. CC0

FAŁSZOWANIE DZIEŁ SZTUKI

 

Podziwiając dzieło znanego artysty, wiszące na ścianie prestiżowego muzeum, mało kto zadaje sobie pytanie: czy to jest oryginał? Czy artystą jest mistrz malarstwa, którego podpis figuruje na obrazie czy mistrz fałszerstwa? Zachwycając się kunsztem artysty, paletą barw, czy kompozycją, niewielu zastanawia się nad autentycznością obrazu. Tymczasem niejednokrotnie zdarzało się, że wystawione obrazy uznanych mistrzów były tak naprawdę doskonałymi podróbkami. Wybitnie utalentowani fałszerze potrafili stworzyć falsyfikaty, których autentyczność potwierdzali znawcy.

Do najsłynniejszych fałszerzy obrazów zalicza się m.in. Hana van Meegerena i Erica Hebborna.

Historia fałszowania dzieł sztuki sięga starożytności. Podrabiane były obrazy, rzeźby i inne przedmioty o walorach artystycznych. Motywacje fałszerzy były różne – chęć zysku, zemsta na tych, którzy nie docenili ich talentu lub i jedno i drugie.

Na przestrzeni dziejów różnie kształtowała się odpowiedzialność fałszerzy. Na gruncie obowiązujących przepisów prawa podrobienie lub przerobienie zabytku  w celu użycia go w obrocie zabytkami zagrożone jest grzywną, karą ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Takiej samej karze podlega ten, kto zbywa jako zabytek rzecz podrobioną lub przerobioną. Natomiast obrót sfałszowanym dziełem sztuki jako oryginalnym, jeśli oryginał nie jest zabytkiem, zagrożony jest karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8, w przypadku mniejszej wagi grzywną, karą ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. W typie kwalifikowanym ze względu na popełnienie go w stosunku do dobra o szczególnym znaczeniu dla kultury czyn zagrożony jest karą pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Dzieła sztuki mają niewątpliwą wartość artystyczną i kulturową. Są też przedmiotem intratnych transakcji handlowych. Najcenniejsze dzieła sztuki osiągają rekordowe ceny na aukcjach.

Joanna Orda

fot. CC0

Późne zimowe popołudnie

 

fot. Joanna Orda