Stan epidemii

Definicja ustawowa określa stan epidemii jako sytuację prawną, która jest wprowadzana na danym obszarze w związku z wystąpieniem epidemii. Celem wprowadzenia takiego stanu jest podjęcie określonych w ustawie działań przeciwepidemicznych i zapobiegawczych dla zminimalizowania skutków epidemii.

Stan epidemii ogłaszany i odwoływany jest w drodze rozporządzenia: 1. ministra właściwego do spraw zdrowia w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw administracji publicznej na wniosek Głównego Inspektora Sanitarnego, pod warunkiem że epidemia występuje na obszarze więcej niż jednego województwa lub 2. wojewody na wniosek państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego na obszarze województwa lub jego części.  W rozporządzeniu mogą pojawić się określone ograniczenia, obowiązki i nakazy. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

Ustawa określa sposób postępowania, gdy stan epidemii ma charakter i rozmiary przekraczające możliwości działania właściwych organów administracji rządowej i organów jednostek samorządu terytorialnego. W sytuacji takiej Rada Ministrów może w drodze rozporządzenia określić: zagrożony obszar wraz ze wskazaniem rodzaju strefy, na którym wystąpił stan epidemii oraz rodzaj stosowanych rozwiązań.

Epidemia ma miejsce wówczas, gdy na danym obszarze wystąpią zakażenia lub zachorowania na chorobę zakaźną w liczbie wyraźnie większej niż we wcześniejszym okresie albo wystąpią zakażenia lub choroby zakaźne dotychczas niewystępujące.

Na przestrzeni dziejów występowały epidemie, o których wzmianki do dziś budzą w ludziach grozę. Rozprzestrzeniały się na różnych kontynentach. Dziesiątkowały ludność, wpływały na upadek dawnych imperiów i wynik wojen, zmieniały układ sił, powodowały zniknięcie kultur. Do najbardziej znanych należą epidemia dżumy, ospy prawdziwej, cholery. Miały one poważne, długofalowe skutki.

Joanna Orda

źródło: Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi

fot. CC0

Ograniczenie konstytucyjnych wolności i praw

Ograniczenie konstytucyjnych wolności i praw obywatelskich dopuszczalne jest tylko w sytuacji wyjątkowej, umotywowanej istotnym interesem publicznym. 

Do sytuacji takich zalicza się zgodnie z polskim prawem przede wszystkim: zewnętrzne zagrożenie państwa, zbrojną napaść na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji wynikające z umowy międzynarodowej; szczególne zagrożenie konstytucyjne ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego; katastrofę naturalną lub awarię techniczną noszącą znamiona klęski żywiołowej. Odpowiednio do rodzaju zaistniałych zagrożeń może zostać wprowadzony stan wojenny, stan wyjątkowy lub stan klęski żywiołowej. Są to stany nadzwyczajne. Wprowadzane są w ostateczności, gdy zwykłe środki zawiodą. Pociągają za sobą z reguły ograniczenia w korzystaniu z wolności i praw człowieka.

Zgodnie z polskim prawem ograniczenia konstytucyjnych wolności i praw mogą zostać ustanowione wyłącznie w drodze ustawy i tylko wtedy, gdy jest to konieczne w demokratycznym państwie. Rodzaj i zakres ograniczeń musi odpowiadać charakterowi istniejących zagrożeń, być do nich proporcjonalny i umożliwiać skuteczne zrealizowanie celu, jakim jest ochrona konkretnych wartości. Po ustaniu przyczyny ustanowienia ograniczeń są one uchylane.

Joanna Orda

Podobny post:

Fundamenty demokratycznego państwa konstytucyjnego

fot. CC0

Od starożytności do dziś

Nie wiadomo, kto i kiedy ustanowił pierwsze prawo. Nie wiadomo, jakich dziedzin życia dotyczyło i jak było skonstruowane. Najstarszym znanym kodeksem, który przetrwał do dzisiejszych czasów, jest spisany w języku sumeryjskim kodeks Ur-Nammu z XX w. p.n.e. Wiadomo jednak, że istniały wcześniejsze kodeksy(1). Świadczą o tym wzmianki w starożytnych tekstach. Historia prawa sięga  czasów starożytnych, a jej początki skrywają mroki dziejów.

Ktoś mógłby pomyśleć, że skoro znana historia prawa sięga starożytności, przez te wszystkie wieki prawo zostało już tak dopracowane, że nie wymaga dalszego udoskonalania; prawodawcy czerpali z dorobku poprzedników i tworzyli coraz lepsze prawo; przetestowano już wszystkie możliwe rozwiązania i wybrano najlepiej działające. Nie jest to takie proste.

Przez tysiące lat historia nie płynęła jednostajnym rytmem. Okresy pokoju przeplatały się z okresami niepokojów. Państwa powstawały i upadały. Dochodziło do wojen, rewolucji, kataklizmów. Dorobek jednych społeczeństw (także w dziedzinie prawa) został bezpowrotnie utracony, dorobek innych wciąż jest odkrywany. 

Na przestrzeni dziejów państwa tworzyły własne prawa. Jedne czerpały z dotychczasowych osiągnięć, inne nie. Prawo jest ugruntowane w kulturze danego społeczeństwa i zmienia się wraz ze zmieniającymi się warunkami.

Joanna Orda

Podobny post:
Wyprawa do Suzy

Źródło: (1) W. Sochacki, Starożytność, 2016.
fot. CC0