Jakie są fundamenty demokratycznego państwa konstytucyjnego? Co stanowi trzon, bez którego przestanie ono istnieć lub w ogóle nie zaistnieje?
Można śmiało powiedzieć, że podwalinami demokratycznego państwa konstytucyjnego są – wypracowane w efekcie rewolucji mieszczańskich – trzy kluczowe zasady, tj. zasada suwerenności narodu, zasada konstytucyjnych gwarancji praw obywatelskich i zasada trójpodziału władzy.
Zasada suwerenności narodu stanowi, że jedynym suwerenem w państwie jest naród i od niego pochodzi władza. Oznacza to, że naród jest podmiotem suwerenności i źródłem władzy. Jak się zauważa, realizacja praw suwerennych możliwa jest wyłącznie przy istnieniu demokratycznego prawa wyborczego i pluralistycznego systemu partyjnego(1). Polska konstytucja z 1997 roku wprowadza demokrację pośrednią (sprawowanie władzy przez przedstawicieli – wybranych w wyborach) i demokrację bezpośrednią (sprawowanie władzy bezpośrednio – w referendum ogólnokrajowym). Stworzenie konstytucyjnego katalogu praw obywatelskich jest gwarancją ich stałości. Obywatel ma prawo do sądowego dochodzenia tych praw w wypadku ich naruszenia. Podział władzy na władzę ustawodawczą, sądowniczą i wykonawczą ma na celu ograniczenie tej władzy, zapewnienie równowagi i wyeliminowanie nadużyć.
Wartości demokratyczne, będące fundamentem państwa konstytucyjnego, są podstawą więzi politycznych, rozumianych jako więzi społeczne. Więzi polityczne łączą i organizują obywateli. Pozwalają im na pokojową koegzystencję. Przyczyniają się do jedności społecznej w obrębie tej samej przestrzeni i historii(2), do spójności społecznej. To właśnie te wartości stanowią filary, na których opiera się demokratyczne państwo.
Joanna Orda
Podobny post:
Tożsamość europejska
Źródła: (1) K. Krasowski, M. Krzymkowski, K. Sikorska-Dzięgielewska, J. Walachowicz, Historia ustroju państwa, Poznań 1994. (2) A. Bremond, J-F. Couet, A. Davie, Kompendium wiedzy socjologii, Warszawa 2006.
