Uporawszy się z typowo prawniczymi sprawami, zasiedliśmy w tamto chłodne, jesienne popołudnie w doborowym towarzystwie przy filiżance gorącej, aromatycznej kawy i wdaliśmy się w pasjonującą dyskusję o tożsamości europejskiej, jej pojęciu i źródłach.
Powszechnie tożsamość europejską rozumie się jako poczucie bycia Europejczykiem, przynależności do wspólnoty europejskiej lub związku z Europą. Nie istnieje formalna definicja tożsamości europejskiej. Podejmowane dotychczas próby jej sformułowania nie przyniosły zadowalających rezultatów.
Jedną z prób zdefiniowania tożsamości europejskiej podjęto na szczeblu unijnym. Jej efektem była kopenhaska Deklaracja w sprawie tożsamości europejskiej z 1974 roku, w której stwierdzono, że oryginalnymi cechami tożsamości europejskiej jest różnorodność kultur w ramach wspólnej cywilizacji europejskiej, przywiązanie do wspólnych wartości i zasad, zwiększająca się zbieżność w podejściu do życia, świadomość wspólnych interesów oraz chęć współtworzenia zjednoczonej Europy.
Natomiast według M. Spiekiera specyficzną tożsamość europejską ukształtowało siedem wymiarów. Autor zalicza do nich: rozróżnienie pomiędzy spirytualia a temporalia, wyrośnięcie obowiązku poszanowania osoby ludzkiej i godności człowieka z korzeni judeochrześcijańskich, pozytywne nastawienie do świata i prawa człowieka jako ważne cechy tożsamości europejskiej, państwo konstytucyjne, mające na celu rządy prawa, poszanowanie praw człowieka i zapewnienie wolności obywatelskich, prawa socjalne i społeczną gospodarkę rynkową, a także współpracę międzynarodową, otwartość i wspólnotę wartości (1).
Mówiąc o tożsamości europejskiej należy pamiętać, że jest ona efektem wielowiekowej historii. Można toczyć spory, czy zawdzięcza więcej kulturze starożytnej Grecji i Rzymu, chrześcijaństwu, czy też osiągnięciom doby oświecenia. Pewne jest natomiast, że bez historycznej refleksji nie sposób jej w pełni zrozumieć i trudno zaprzeczyć, że na jej ukształtowanie wpływ miały tak czasy najdawniejsze (sięgające starożytności), jak i współczesne.
Joanna Orda
(1). Podano za: A.D.Rotfeld, Europejska tożsamość i przyszłość transatlantyckiej wspólnoty bezpieczeństwa, (w:) red. D. Pietrzyk Reeves, Tożsamość Starego kontynentu i przyszłość projektu europejskiego, Warszawa 2007.
fot. 1: Clker-Free-Vector-Images; 2: Simone_ph
