Pozbawienie praw publicznych było jedną z siedmiu kar dodatkowych, wymienionych w kodeksie karnym z 1969 r. Było orzekane w przypadku skazania: na karę śmierci albo na karę 25 lat pozbawienia wolności, za zbrodnię przeciwko podstawowym interesom politycznym lub gospodarczym PRL (np. za zdradę Ojczyzny lub sabotaż) oraz za inną zbrodnię popełnioną w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Kara ta mogła być orzeczona także w wypadku skazania na karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy od roku za inne przestępstwo popełnione z niskich pobudek.
Karę pozbawienia praw publicznych wymierzało się w latach na okres od roku do 10 lat. Natomiast w przypadku skazania na karę śmierci sąd orzekał pozbawienie praw publicznych na zawsze.
Pozbawienie praw publicznych obowiązywało od uprawomocnienia się wyroku. W czasie odbywania kary pozbawienia wolności oraz w czasie pobytu w ośrodku przystosowania społecznego okres, na jaki orzeczono tę karę dodatkową, nie biegł.
Pozbawienie praw publicznych obejmowało utratę czynnego i biernego prawa wyborczego do Sejmu i rad narodowych, utratę prawa do udziału w wymiarze sprawiedliwości i pełnienia funkcji związanych ze szczególną odpowiedzialnością w organach i instytucjach państwowych oraz w organizacjach społecznych, utratę posiadanego stopnia wojskowego i powrót do stopnia szeregowca, jak również utratę orderów, odznaczeń i tytułów honorowych oraz zdolności do ich uzyskania w okresie trwania pozbawienia praw.
Ponieważ pozbawienie praw publicznych było karą dodatkową, nie występowało w sankcjach przepisów, określających dany typ przestępstwa i co do zasady mogło być orzekane tylko łącznie z karą zasadniczą.
Joanna Orda
