Katalog kar zasadniczych w kodeksie karnym z 1969 roku

Kodeks karny z 1969 r. wymieniał kilka rodzajów kar zasadniczych, tj. karę śmierci, 25 lat pozbawienia wolności, pozbawienie wolności, ograniczenie wolności i grzywnę.

Kara śmierci była karą o charakterze wyjątkowym. Przewidziano ją za najcięższe zbrodnie przeciwko podstawowym interesom PRL, życiu i zdrowiu oraz zasadom dyscypliny wojskowej. Do zbrodni tych należały: zdrada Ojczyzny (art. 122 kk), działalność w porozumieniu z innymi osobami, zmierzająca do celu wrogiego względem PRL (art. 123 kk), udział w obcym wywiadzie lub udzielenie wiadomości obcemu wywiadowi, działając na jego rzecz (art. 124 par. 1 kk), akt terrorystyczny (art. 126 par. 1 kk), dywersja i sabotaż (art. 127 par. 1 i par. 2 kk), organizowanie lub kierowanie zagarnięciem mienia wielkiej wartości (art. 134 par. 2 kk), zabójstwo (art. 148 par. 1 kk), rozbój z bronią (art. 210 par. 2 kk), dopuszczenie się w sytuacji bojowej niewykonania lub odmowy wykonania rozkazu albo wykonania rozkazu niezgodnie z jego treścią (art. 310 kk). Kara śmierci występowała jako jedna z ewentualności, obok innych kar. Za przestępstwo zagrożone tylko karą śmierci można było orzec karę 25 lat pozbawienia wolności. Kodeks karny z 1969 r. wyłączał możliwość zastosowania kary śmierci do osoby, która w chwili czynu nie ukończyła 18 lat oraz do kobiety ciężarnej. Karę śmierci wykonywało się tylko wtedy, gdy Rada Państwa nie skorzystała z prawa łaski. Wykonywało się ją przez powieszenie, wobec żołnierzy przez rozstrzelanie.

Karę 25 lat pozbawienia wolności można było orzec za przestępstwo zagrożone karą śmierci oraz w innych wypadkach przewidzianych w ustawie. Była to kara rodzajowo inna niż zwykła kara pozbawienia wolności.

Kara pozbawienia wolności trwała najmniej 3 miesiące, najwyżej 15 lat. Poniżej roku wymierzało się ją w miesiącach, zaś powyżej roku w latach i miesiącach.

Kara ograniczenia wolności trwała najmniej 3 miesiące, najwyżej 2 lata. W czasie odbywania tej kary skazany nie mógł bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu, był obowiązany do wykonywania pracy wskazanej przez sąd, pozbawiony prawa sprawowania funkcji w organizacjach społecznych oraz miał obowiązek udzielania wyjaśnień, dotyczących przebiegu odbywania kary. Obowiązek wykonywania pracy wskazanej przez sąd polegał na wykonywaniu nieodpłatnej, dozorowanej pracy na cele publiczne w wymiarze od 20 do 50 godzin miesięcznie. Zamiast obowiązku wykonywania nieodpłatnej, dozorowanej pracy na cele publiczne, sąd mógł:

1. orzec potrącenie od 10 do 25% wynagrodzenia za pracę na rzecz Skarbu Państwa albo na cel społeczny wskazany przez sąd, jeżeli sprawca był zatrudniony w uspołecznionym zakładzie pracy;

2. skierować sprawcę do odpowiedniego uspołecznionego zakładu pracy w celu wykonywania tam pracy, jeżeli nie pozostawał on w stosunku zatrudnienia i przemawiały za tym względy wychowawcze.

Sąd mógł też, wymierzając karę ograniczenia wolności, zobowiązać skazanego do naprawienia w całości albo w części szkody wyrządzonej przestępstwem i do przeproszenia pokrzywdzonego.

Grzywna występowała w kodeksie karnym z 1969 r. jako kara samodzielna oraz jako kara orzeczona obok pozbawienia wolności. Grzywnę - jako samodzielną karę - wymierzało się w wysokości od 500 do 25000 złotych. Grzywnę orzeczoną obok kary pozbawienia wolności wymierzało się od 500 do 1000000 złotych; sąd obligatoryjnie orzekał taką grzywnę, jeżeli sprawca działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej oraz w innych wypadkach wskazanych w ustawie. Sąd mógł orzec grzywnę obok kary pozbawienia wolności, skazując za przestępstwo umyślne, jeżeli sprawca wyrządził szkodę w mieniu społecznym.

Na wypadek nieuiszczenia w terminie grzywny przekraczającej 1000 złotych, sąd wymierzał zastępczą karę pozbawienia wolności, przyjmując jeden dzień pozbawienia wolności za równoważny grzywnie od 50 do 150 złotych. Kara zastępcza nie mogła przekraczać 3 lat pozbawienia wolności oraz górnej granicy kary pozbawienia wolności, przewidzianej za dane przestępstwo. Wymierzało się ją w latach, miesiącach i dniach.

Joanna Orda

Źródło: Kodeks karny z 1969 r., stan prawny na 1 stycznia 1978 r.


Podobne posty:
Pozbawienie praw publicznych w kodeksie karnym z 1969 roku
Kary zasadnicze w kodeksie karnym z 1932 roku
Austriacki kodeks karny z 27 maja 1852 roku

Kary zasadnicze w kodeksie karnym z 1932 roku

Katalog kar zasadniczych, zawarty w kodeksie karnym z 1932 r., wymieniał cztery rodzaje kar. Były to: kara śmierci, więzienie, areszt i grzywna.

Kara śmierci przewidziana była za zbrodnię stanu (art. 93 par. 1 kk i art. 94 par. 1 kk), udział w działaniach wojennych przeciwko Państwu Polskiemu (art. 101 kk), partyzantkę (art. 102 kk), zabójstwo (art. 225 par. 1 kk). Możliwość jej orzeczenia zawsze była tylko jedną z alternatyw. Szersze zastosowanie kary śmierci przewidywała instytucja sądów doraźnych. Karę śmierci można było wykonać dopiero po decyzji Prezydenta Rzeczypospolitej o nieskorzystaniu z prawa łaski. Wykonywało się ją przez powieszenie, w miejscu zamkniętym, niepublicznie (por. J. Makarewicz, Kodeks karny z komentarzem, Lwów 1932). Była to kara o najwyższym stopniu dolegliwości, mająca charakter wyjątkowy.

Kolejną karą zasadniczą, przewidzianą w kodeksie karnym z 1932 r., była kara więzienia. Trwała ona najmniej 6 miesięcy, najwyżej 15 lat, jeżeli ustawa nie przewidywała więzienia dożywotniego. Karę więzienia wymierzano w miesiącach i latach. Więzień miał obowiązek pracy zgodnie ze wskazaniami zarządu zakładu karnego. Mógł zostać skierowany do pracy poza zakładem.

Mniejszy stopień dolegliwości niż kara więzienia posiadała kara aresztu. Kara ta trwała najmniej tydzień, najwyżej 5 lat. Wymierzano ją w tygodniach, miesiącach i latach. Aresztant miał obowiązek pracować. Pracę mógł wybrać samodzielnie. Jeżeli wybrana przez niego praca naruszała wewnętrzny porządek zakładu lub aresztant nie chciał zająć się żadną pracą, zarząd zakładu wyznaczał mu odpowiednią pracę.

Grzywna stanowi dolegliwość o charakterze ekonomicznym. Zgodnie z kodeksem karnym z 1932 r. można było ją wymierzyć w wysokości od 5 złotych do 200.000 złotych. Jeżeli przestępstwo zostało popełnione z chęci zysku, sąd obok kary pozbawienia wolności, przewidzianej w ustawie, wymierzał grzywnę, chyba że skazanie na grzywnę nie było celowe. Grzywny wpływały do Skarbu Państwa na potrzeby zakładów karnych, poprawczych i zabezpieczających. W razie nieściągalności grzywny lub w razie gdyby jej ściągnięcie narażało skazanego na ruinę majątkową, sąd nakazywał wykonywanie pracy na rachunek grzywny. Sąd zezwalał na wykonywanie pracy na wolności albo nakazywał wykonywanie jej w domu pracy przymusowej.

Gdyby wykonywanie pracy przez skazanego było niemożliwe lub gdyby skazany uporczywie się wzdragał wykonywać pracę, sąd zamieniał pracę na areszt, przyjmując dzień aresztu za równoważnik grzywny od 5 do 50 złotych. Jeżeli grzywnę wymierzono obok kary więzienia, to sąd zamieniał grzywnę na więzienie, przyjmując dzień więzienia za równoważnik grzywny od 10 do 100 złotych. Najniższy wymiar kary zastępczej wynosił jeden dzień aresztu lub więzienia, zaś najwyższy 3 lata aresztu lub 2 lata więzienia. Kara zastępcza nie mogła przekraczać najwyższego wymiaru kary pozbawienia wolności, przewidzianego dla danego przestępstwa. Sąd mógł zaniechać wykonania kary zastępczej, jeśli skazany był niezdolny do pracy.

Skazany mógł się uwolnić od pracy na rachunek grzywny lub od zastępczej kary pozbawienia wolności w każdym czasie poprzez złożenie kwoty pieniężnej, pozostającej jeszcze do uiszczenia. W przypadku częściowego uiszczenia grzywny, wyznaczona praca lub kara zastępcza ulegała stosunkowemu zmniejszeniu.

Reasumując, kodeks karny z 1932 r. zawierał katalog kar zasadniczych, godzących w takie dobra skazanego jak życie, wolność i zasoby majątkowe.

Joanna Orda

Źródła: 1. Kodeks karny z 1932 r. (Dz. U. 1932 nr 60 poz. 571); 2. J. Makarewicz, Kodeks karny z komentarzem, Lwów  1932.


Podobne posty:
Katalog kar zasadniczych w kodeksie karnym z 1969 roku
Austriacki kodeks karny z 27 maja 1852 roku