Układ Antarktyczny (oryg. The Antarctic Treaty, Договор об Антарктике, Traite sur l'Antarctique, Tratado Antarctico) został podpisany w 1959 roku, wszedł zaś w życie w 1961 roku. Składa się z preambuły i 14 artykułów. Teksty sporządzone w czterech językach (angielskim, rosyjskim, francuskim i hiszpańskim) są w równej mierze autentyczne.
Układ stwierdza, że Antarktyda wykorzystywana będzie wyłącznie w celach pokojowych. Wprowadza zakaz podejmowania wszelkich przedsięwzięć o charakterze wojskowym (takich jak tworzenie baz i fortyfikacji, przeprowadzanie manewrów i doświadczeń ze wszelkimi rodzajami broni). Nie zabrania natomiast korzystania z personelu i sprzętu wojskowego dla badań naukowych lub wszelkich innych celów pokojowych.
Wyraża zasadę wolności badań naukowych i rozwoju współpracy międzynarodowej w tej dziedzinie, polegającej między innymi na wymianie informacji o planach prac naukowych, wymianie personelu naukowego między ekspedycjami i stacjami oraz wymianie danych i rezultatów obserwacji naukowych i zapewnieniu swobodnego do nich dostępu. Udziela poparcia dla współpracy z wyspecjalizowanymi agencjami Organizacji Narodów Zjednoczonych i innymi organizacjami międzynarodowymi, zainteresowanymi sprawami Antarktydy pod względem naukowym lub technicznym.
Pośród innych postanowień Układu wymienić można postanowienia dotyczące praw lub pretensji do suwerenności terytorialnej na Antarktydzie, prawa mianowania obserwatorów do przeprowadzenia inspekcji na zasadach i w celach określonych w Układzie, jurysdykcji, narad, czy postępowania w przypadku powstania sporu między stronami co do interpretacji lub stosowania Układu.
Joanna Orda
Źródła: https://www.ats.aq; https://isap.sejm.gov.pl
