Zasada humanitaryzmu jest jedną z najważniejszych zasad prawa karnego, ugruntowaną tak w prawie krajowym, jak i międzynarodowym. Wyraża ją wprost art. 3 polskiego kodeksu karnego, który stanowi, że „kary oraz inne środki przewidziane w tym kodeksie stosuje się z uwzględnieniem zasad humanitaryzmu, w szczególności z poszanowaniem godności człowieka”. Podobne unormowanie można znaleźć również w polskim kodeksie karnym wykonawczym, który w art. 4 stwierdza, że „kary, środki karne, środki kompensacyjne, przepadek, środki zabezpieczające i środki zapobiegawcze wykonuje się w sposób humanitarny, z poszanowaniem godności ludzkiej skazanego” i dalej że „zakazuje się stosowania tortur lub nieludzkiego albo poniżającego traktowania i karania skazanego”. Zapisy te są zgodne z zapisami zawartymi w ustawie zasadniczej oraz międzynarodowych konwencjach o ochronie praw człowieka i obywatela.
Kodeksy karne z 1969 roku i z 1932 roku nie zawierały zapisów o zasadzie humanitaryzmu. Zawierał go natomiast kodeks karny wykonawczy z 1969 roku, który w art. 7 § 3 stwierdzał, że „kary wykonuje się w sposób humanitarny, z poszanowaniem godności ludzkiej skazanego”.
Kara ma stanowić sprawiedliwą i adekwatną reakcję na popełnione przestępstwo, zaś jej wykonanie odpowiadać standardom przyjętym w demokratycznym państwie prawnym.
Zasada humanitaryzmu wywodzi się z idei, której głównym założeniem jest szacunek dla drugiego człowieka.
Joanna Orda
